Palenie papierosów jest jednym z najczęściej występujących i najbardziej wyniszczających nałogów. Palenie można zdefiniować jako czynność spalania tytoniu i innych substancji i inhalowania wydzielanego w tym procesie dymu. Najczęściej pali się wytwarzane fabrycznie lub skręcane własnoręcznie papierosy, dostępne są też inne metody takie jak fajki wodne, fajki, cygara oraz fajki szklane.
Podstawowe informacje
Czynność palenia znana jest już od czasów najdawniejszych. Początkowo towarzyszyła ona różnorakim obrzędom religijnym i szamańskim rytuałom. Dzisiaj palenie tytoniu czy innych substancji mających działanie narkotyczne jest uznawane za sposób na rozluźnienie, zwalczanie stresu czy po prostu rozrywkę. Wielokrotnie w historii zmieniało się podejście do palenia – raz było uważane za grzech, innym razem natomiast za świętość, różne były także opinie na temat jego wpływu na zdrowie. Tytoń używany był także w medycynie, głównie jako środek przeciwbólowy np. przy bólu zęba.
Na całym świecie żyje ponad miliard palaczy. W Polsce produkuje się rocznie ok. 175 mld sztuk papierosów. Pali ok. 31% dorosłych w Polsce.
Skutki zdrowotne palenia papierosów
Nikotyna w niewielkich dawkach stymuluje układ nerwowy, zwiększa ciśnienie krwi oraz przyspiesza tętno. Oprócz tego zwiększa się wydzielanie dopaminy – neuroprzekaźnika warunkującego dobre samopoczucie i odczuwanie przyjemności. Większa dawka nikotyny natomiast działa uspokajająco i wpływa na redukcję stresu. Istnieją spory co do tego czy nikotyna sama w sobie przyczynia się do występowania chorób nowotworowych.
Pewne za to jest, że będące główną formą nałogu palenie wyrobów tytoniowych niesie za sobą poważne konsekwencję. Dym papierosowy zawiera dużą ilość trujących związków chemicznych oraz substancji kancerogennych. Są to przede wszystkim tlenek węgla, cyjanowodór, aceton, formaldehyd, amoniak, benzo-a-piren, chlorek winylu czy fenol. Skutki palenia papierosów są bardziej odczuwalne u osób, które przygodę z papierosami zaczęły już w młodym wieku niż u tych, które zaczęły palić dużo później.
Choroby związanie z paleniem
Nałogowi palacze są narażeni na wiele chorób, głównie są to schorzenia dotyczące płuc i serca oraz nowotwory ale także inne zaburzenia, często nie kojarzone w ogóle z paleniem. Z nałogowym paleniem papierosów wiążą się:
• choroby nowotworowe, najczęściej rak płuc ale również rak przełyku, krtani czy jamy ustnej, zwiększa się ryzyko zachorowania na raka żołądka, trzustki, pęcherza, nerki czy prącia
• choroby serca – zawał serca, choroba wieńcowa, nie rzadko osoby palące chorują na nadciśnienie tętnicze czy miażdżycę, zauważalne jest opóźnione gojenie ran
• astma, rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli czyli choroby układu oddechowego, szczególnie narażonego na uszkodzenia spowodowane paleniem, zmniejsza się pojemność płuc pogarszając wydolność organizmu, pojawiają się intensywne napady kaszlu, palacze są dwukrotnie bardziej narażeni na gruźlicę
• zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy, zwłaszcza wystąpienie nadczynności tarczycy oraz niedoczynności
• paradontoza, próchnica oraz zapalenie dziąseł, brunatny nalot na zębach oraz ogólne pogorszenie ich wyglądu, osłabieniu ulega smak
• wrzody żołądka oraz dwunastnicy, mogą powstawać także guzy jelita grubego oraz nowotwór jelita grubego; jest to spowodowane nadmiernym pobudzeniem układu trawiennego i wzmożoną produkcją soków trawiennych pod wypływem nikotyny
• podrażnienia oczu wywołane dymem papierosowym, występuje zapalenie spojówek, zwiększa się szansa na pojawienie się katarakty oraz zwyrodnienia plamki żółtej
• choroby układu rozrodczego – u mężczyzn palenie powoduje pojawienie się problemów z erekcją i może doprowadzić do impotencji z powodu słabszego przepływu krwi, pogarsza także jakość spermy zmniejszając liczbę plemników, u kobiet zwiększa się ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy czy raka jajników oraz bezpłodności, istnieje też ryzyko przyspieszonej menopauzy
• przyspieszone procesy starzenia skóry, głównie skóry twarzy (tzw. twarz nikotynowa), następuje spadek elastyczności skóry, cera wygląda niezdrowo i pojawią się zmarszczki, mogą wystąpić choroby skóry takie jak trądzik czy łuszczyca, rozwija się cellulit, paznokcie oraz włosy ulegają wyraźnemu osłabieniu, włosy mają skłonność do wypadania, osoba paląca jest przesiąknięta specyficzną wonią palonego tytoniu
• możliwe wpływy na działanie przyjmowanych leków
Do długiej listy schorzeń wywoływanych przez palenie papierosów zaliczyć można także zgagę, cukrzycę, spadek odporności organizmu czy osteoporozę. Palacze częściej też cierpią na migreny. Dużo częstsze jest też konieczność leczenie różnych schorzeń.
Warto wspomnieć także w przypadku skutków zdrowotnych o tzw. biernym paleniu. Pojęcie to oznacza wdychanie dymu papierosowego, który jest wydychany przez inną, palącą osobę. Bierne wdychanie dymu tytoniowego jest równie szkodliwe dla zdrowia jak czynne palenie. Wpływa to także w znacznym stopniu na kobiety w ciąży – może dojść do zahamowania wzrostu płodu, odklejenia łożyska czy nawet poronienia.